کاربرد نظریه حوزههای معنایی در بررسی مفهوم خودمراقبتی بر پایه منابع اسلامی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی اسلامی، مؤسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت. قم، ایران

2 استادیار روان‌شناسی جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی مفهوم خودمراقبتی و مراقبه بر اساس منابع اسلامی انجام شد. روش این پژوهش کیفی، به شیوه توصیفی- تحلیلی بود. در بخش توصیفی مفاهیم مرتبط با خودمراقبتی بر اساس منابع اسلامی توصیف و در بخش تحلیلی مفاهیم به‌دست‌آمده تحلیل گردید. بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر مراقبه از مفاهیم دینی است، که تأکید فراوانی نسبت به آن وجود دارد. در منابع دینی مراقبه همراه مفاهیم نفس و الله به‌کار رفته است که البته همراه واژه الله استعمال بیشتری دارد. در منابع دینی با دو مفهوم مراقبت از نفس که بیشتر از مفاهیم رصد، حراست و نظارت استفاده می‌شود، و مراقبت نسبت به حضور خدواند مواجه هستیم. مراقبه با مفاهیم متعددی به صورت ترادف و تضاد معنایی در ارتباط است. تنظیم رفتار نیازمند مراقبت بیرونی و دورنی است. مراقبت به‌وسیله عوامل بیرونی به تنهایی کافی نیست و خود‌مراقبتی ضروری است. خودمراقبتی در منابع دینی شامل مراقبت از نفس، بدن و مراقبت معنوی است. مراقبت معنوی از اهمیت بیشتری برخوردار است. هدف از خود‌مراقبتی در منابع دینی در کنار آرامش روانی و جسمی، رسیدن به کمالات وجودی است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Application of semantic domain theory in the study of the concept of self-care based on Islamic sources

نویسندگان [English]

  • Mahdi ghasemi moravvej 1
  • Muhammad Sadeq Shuja’ie 2
1 Institute of Higher Education, Ethics and Education. Qom, Iran.
2 Assistant Professor of Psychology, Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

The present study aims at investigating the concepts of self-care and murāqiba (literary “vigilance” and “watching out”) based on Islamic sources. The research was of qualitative type and the research method was descriptive-analytical. In the descriptive section, the concepts related to self-care based on Islamic sources were described, and in the analytical section, the concepts obtained were analyzed. According to the findings of the study, murāqiba is a religious concept, which is much emphasized in religious texts. In religious sources, murāqiba is used along with concepts such as soul and Allah. It is used along with Allah much more. In religious sources, we find the two concepts of murāqiba al-nafs or watching out the soul – which is used more than concepts such as raṣad (monitoring), ḥirāsat (guarding), and niẓārat ( self -observing) – and murāqiba Allah or attention to  presence of Allah. Murāqiba is related with numerous concepts in the form of semantic synonymity and opposition. To adjust our behavior, we need external and internal adjustments. Murāqiba with the external factors is not sufficient and self-care is necessary. Self-care in religious sources includes watching the soul, watching the body, and spiritual watching. And the last one is of the most importance. Self-caring in religious sources aims at mental and physical tranquility and achieving existential perfections

کلیدواژه‌ها [English]

  • KEY WORDS: murāqiba al-nafs
  • self-care
  • murāqiba Allah
  • the theory of semantic domains
  • Islamic sources