مفهوم‌شناسی مرگ آگاهی و استخراج مؤلفه های آن براساس منابع اسلامی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت

2 استادیار روان‌شناسی جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران

چکیده

این پژوهش، با هدف تدوین مدل مفهومی مرگ‌آگاهی براساس متون دینی و بررسی میزان روایی آن انجام شده است. در ابتدا با رویکردی کیفی با راهبرد «جستجوی واژگانی» به‌وسیله 39 واژه مرتبط، گزاره‌های دینی با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند و براساس اصل اشباع در منابع اسلامی، جمع‌آوری و با استفاده از روش تحلیل کیفی محتوای متون دینی مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای حصول اطمینان از تطابق آنها با محتوای متون دینی از یک‌سو و کاربرد آن در حوزه روان‌شناسی از سوی دیگر، اعتبار یافته‌ها با استفاده از ارزیابی نظرات متخصصان به‌وسیله 10 کارشناس با محاسبه شاخص روایی محتوا (CVI) و نسبت روایی محتوا (CVR) مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها نشان دادند که مرگ‌آگاهی، سازه‌ای است روان‌شناختی، مبتنی بر توجه پیوسته به حقیقت مرگ در چارچوب اندیشه اسلامی که به‌عنوان یک پدیده فراگیر، قطعی، پر رمز و راز، به زندگی انسان، معنای الهی داده و موجبات آرامش و تلاش مؤثر را برای تأمین سعادت غایی فراهم می‏آورد. همچنین، با استنباط از آیات و روایات اسلامی، مؤلفه‌های مرگ‌‌آگاهی، به ده مؤلفه: فراگیر بودن، حتمی بودن، مبهم بودن، آرام‌بخش بودن، معنابخش بودن، برتر بودن آخرت، معادباوری، مرگ‌باوری، مرگ‌اندیشی و توجه مستمر، رسید و بستر مناسبی را برای تدوین پرسشنامه و بسته آموزشی این سازه فراهم نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Conceptualization of the death awareness and extraction of its components based on Islamic sources

نویسندگان [English]

  • fatemeh kargar 1
  • Muhammad Sadeq Shuja’ie 2
1 ccasca.ss.
2 Assistant Professor of Psychology, Mustafa International University, Qom, Iran
چکیده [English]

This research has been done with the aim of developing a conceptual model of death awareness, based on religious texts and checking its validity. At first, with a qualitative approach with the strategy of "lexical search" by means of 39 related words, religious propositions were collected using targeted sampling and based on the principle of saturation in Islamic sources, and were analyzed using the method of qualitative analysis of the content of religious texts. Then, in order to ensure their compatibility with the content of religious texts on the one hand and its application in the field of psychology on the other hand, the validity of the findings was evaluated using the opinions of experts by 10 experts by calculating the content validity index (CVI) and the content validity ratio ( CVR) was investigated. The findings showed that the death  awareness is psychological construct, based on continuous attention to the truth of death in the framework of Islamic thought, which, as an all-encompassing, definitive, and mysterious phenomenon, gives divine meaning human life and causes peace and effective effort and provides for ultimate happiness. Also, by inferring from Islamic verses and narrations, the components of death  awareness, reached ten components: comprehensiveness,  certainty,  ambiguity,  peacefulness, meaning making, superiority of other world,  belief in resurrection day, accepting the death, thinking about death and continuous intention to it  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Death
  • awareness
  • death awareness
  • Islamic sources