مدل یابی مفهومی خطاهای شناختی در آموزه های قرآن کریم

شماخته, میلاد; احمدی, محمدرضا

مدل یابی مفهومی خطاهای شناختی در آموزه های قرآن کریم

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری قرآن و روانشناسی جامعه المصطفی العالمیه، قم ، ایران

² دانشیار گروه روانشناسی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران

چکیده

خطای شناختی اساس همه نابهنجاری های روانی انسان تلقی می گردد. پژوهش حاضر با هدف استکشاف مدل مفهومی خطاهای شناختی در قرآن کریم به روش ترکیبی تحلیل محتوا و کمی روایی سنجی از متخصصان صورت گرفت. یافته‌های این پژوهش نشان داد خطای شناختی از دو مؤلفه شناختِ خطا و منطق فکری خطاساز تشکیل یافته است.الف) خرافه‌گرایی و سطحی‌نگری و ترس از غیرخدا ، زمینه پیروی از ظن-گمان و خیال پردازی را فراهم می آورد. ب) هرزباوری، جو پذیری و شتابزدگی، منجر به برخورد گزینشی می شود.ج)سنت‌گرایی، خودبرتر‌بینی و عناد-حق ناباوری در ساحت شناخت های خطا(مؤلفه اول)، زمینه تحریف حقایق را فراهم می آورد. د)تمام مؤلفه‌های منطق فکری خطاساز(پیروی ازظن، خیال پردازی، برخورد گزینشی، تحریف حقایق) با رقم زدن «قیاس غیرمنطقی» عامل محوری خطای شناختی درقرآن کریم است».یافته‌های مطالعه کمّی نشان داد که میزان شاخص CVI در زیر مؤلفه‌ها در دامنه 88/0 تا 1 و میزان شاخص CVR در زیر مؤلفه‌ها در دامنه 78/0 تا1 است. بنابراین، خطای شناختی در قرآن کریم، دارای مدل مفهومی و برخوردار از روایی محتوایی است که قابلیت سنجش در قالب ساخت ابزار را دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Finding a Conceptual Model of Cognitive Errors in the Teachings of the Holy Quran

نویسندگان [English]

milad shamakhte ¹
Mohammadreza Ahmadi ²

¹ PhD student of Quran and Psychology, Al-Mustafa Al-Alamiyah University, Qom, Iran

² Associate Professor of Psychology, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran

چکیده [English]

Cognitive mistake is considered the basis of all human psychological abnormalities. This study aims to explore the conceptual model of cognitive mistakes in the Holy Quran using a mixed method of content analysis and quantitatively validation by experts. The findings of this research indicate that cognitive mistake consists of two components: error cognition and erroneous logic of thought: a) Superstition, superficiality, and fear of otherwise God provide the grounds for following conjecture and imagination. b) yielding to pressures, haste, and belief in vains lead to selective perception. c) Traditionalism, self-superiority, and hostility -disbelief in the realm of error cognition (the first component) pave the way for the distortion of truths. d) All components of erroneous logic of thought (following conjecture, imagination, selective perception, distortion of truths) culminate in “illogical deduction,” which is the central factor of cognitive error in the Holy Quran. The quantitative study findings showed that the CVI index for sub-components ranged from 0.88 to 1, and the CVR index for sub-components ranged from 0.78 to 1. Therefore, cognitive mistake in the Holy Quran has a conceptual model with content validity that can be measured through a tool constructed.
.

کلیدواژه‌ها [English]