مؤلفه‌های روان‌شناختی تاب‌آوری دینی بر اساس آموزه‌های اسلامی: نظریه داده بنیاد

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف و الهیات، دانشگاه افسری امام علی (ع)

2 استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه افسری امام علی (ع)

3 استادیار گروه روان شناسی اسلامی پژوهشگاه قرآن و حدیث

چکیده

تاب‌آوری، توان بازگشت به سطح کارکرد اولیه، تداوم در فقدان آشفتگی و بازسازی مثبت شرایط تجربه‌شده است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه‌های روان‌شناختی تاب‌آوری دینی بر اساس آموزه‌های اسلامی طراحی شد. روش پژوهش، کیفی، به شیوه نظریه داده بنیاد است. منبع اصلی پژوهش، قرآن کریم و احادیث اسلامی بود. نمونه پژوهش، شامل گزاره‌های دینی توصیفی و تبیینی مرتبط با حوزه معنایی تاب‌آوری بود که به شکل هدفمند انتخاب شد. نمونه پژوهش به‌واسطه سه دسته ابزار، گردآوری شد: کتاب شامل قرآن کریم و کتاب‌های حدیثی معتبر؛ نرم‌افزار شامل نرم‌افزارهای جامع التفاسیر، جامع الاحادیث و کتابخانه جامع احادیث شیعه و اهل‌سنت؛ و وب‌گاه شامل پایگاه‌های معتبر علمی در حوزه تاب‌آوری. پس از استخراج داده‌های مرتبط با تاب‌آوری دینی از آموزه‌های اسلامی، با کدگذاری در فرایند تحلیل داده‌ها، 950 «کد باز»، 53 «مفهوم»، 20 «مقوله» و 5 «بُعد» استخراج شد. بر اساس یافته‌های پژوهش، «مؤلفه‌های تاب‌آوری دینی» یکی از ابعاد استخراج شده است که از شش مقوله؛ «شجاعت»، «خودمهارگری»، «انعطاف‌پذیری»، «پایداری»، «پذیرش» و «خردورزی» برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Psychological components of religious resilience based on Islamic teachings: Grounded Theory

نویسندگان [English]

  • alinaghi lezgi 1
  • mahdi dadashi 2
  • Seyed Mahdi Khatib 3
1 استادیار گروه معارف و الهیات، دانشگاه افسری امام علی (ع)
2 استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشگاه افسری امام علی (ع)
3 استادیار گروه روان شناسی اسلامی پژوهشگاه قرآن و حدیث
چکیده [English]

Resilience is the ability to return to the initial level of functioning, persistence in the absence of disturbance and positive reconstruction of experienced conditions. The current research was designed with the aim of identifying the psychological components of religious resilience based on Islamic teachings. The research method is qualitative, based on the Grounded Theory. The main source of research was the Holy Quran and Islamic hadiths. The research sample included descriptive and explanatory religious propositions related to the semantic domain of resilience, which were selected purposefully. The research sample was collected through three categories of tools: Books containing the Holy Quran and authentic hadith books; Software includes Jame al-Tafaseer, Jame al-Ahadith, and the comprehensive library of Shia and Sunni hadiths; and Website includes reliable scientific databases in the field of resilience. After extracting data related to religious resilience from Islamic teachings, by coding in the data analysis process, 950 "open codes", 53 "concepts", 20 "categories" and 5 "dimensions" were extracted. Based on the findings of the research, "components of religious resilience" is one of the extracted dimensions, which is out of six categories; it has "courage", "self-control", "flexibility", "stability", "acceptance" and "wisdom.

کلیدواژه‌ها [English]

  • resilience
  • resilience components
  • patience
  • Islamic teachings
  • Grounded Theory