مفهوم‌شناسی مسئولیت‌پذیری و مؤلفه‌های آن براساس منابع اسلامی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد موسسه اخلاق و تربیت قم، ایران

2 استادیار گروه روان‌شناسی جامعه المصطفی العالمیه قم، ایران

3 استادیار روانشناسی دانشگاه قرآن و حدیث، قم ایران

چکیده

این پژوهش در راستای شناسایی مفهوم مسئولیت‌پذیری و استخراج مؤلفه‌های آن از منابع اسلامی از جمله آیات، روایات و نظرات اندیشمندان اسلامی انجام گرفت. روش این تحقیق، تحلیل محتوای کیفی متون دینی با رویکرد تفسیری است که در آن ابتدا به جست‌و‌جوی واژه مدنظر و مترادف‌های آن در فرهنگ‌های لغت پرداخته شد. در مرحله بعد لغات یافته شده را در منابع اسلامی یافته و پس از جمع‌بندی یافته‌ها، از برآیند آیات و روایات، مؤلفه‌ها برداشت شد. سپس با ارائه مؤلفه‌های به دست آمده به کارشناسان متخصص در روان‌شناسی و علوم دینی، میزان ارتباط و ضرورت مؤلفه‌ها برای مستندات و همچنین صحت استنباط مؤلفه‌ها از مستندات -توسط پژوهشگر- ارزیابی شد. براساس نظر کارشناسان، مؤلفه‌های تأیید شده مسئولیت‌پذیری عبارتند از: مؤلفه‌های شناختی (هشیاری نسبت به مسئولیت)، عاطفی (پایداری در مسئولیت و دغدغه‌مندی) و رفتاری (مراقبت، پاسخ‌گو بودن، وفای به مسئولیت، اتقان در عمل، مجاهدت و عدم سستی، تکلیف‌‌محور بودن و عذر نیاوردن). 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The concept of responsibility and its components based on Islamic sources

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hajizadeh 1
  • Najibullah Nouri 2
  • Mahdi Abbasi 3
1 Master Student of Qom Institute of Ethics and Education, Qom, Iran
2 Assistant Psychology, Al-Mustafa International Universty, Qom, Iran
3 Assistant Psychology, Quran and Hadith University, Qom, Iran
چکیده [English]

This research was conducted in order to identify the concept of responsibility and extract its components from Islamic sources - including verses, hadiths and opinions of Islamic thinkers.
The method of this research is qualitative content analysis of religious texts with an interpretive approach in which the word in question and its synonyms in dictionaries were first searched.
In the next stage, the words found were found in Islamic sources and after summarizing the findings, the components were taken from the results of verses and hadiths. Then, by presenting the obtained components to experts in psychology and religious sciences, the level of relevance and necessity of the components for the documents as well as the accuracy of the inference of the components from the documents were evaluated by the researcher.
According to experts, the approved components of responsibility are cognitive components (awareness of responsibility), emotional (persistence in responsibility and concern) and behavioral components (care, accountability, fulfillment of responsibility, perseverance in action, struggle and Lack of laxity, being task-oriented and not making excuses).

کلیدواژه‌ها [English]

  • responsibility. Components of responsibility. The concept of responsibility. obligation. Duty. homework