طراحی بسته آموزشی ذکر به‌منظور کاهش نشانه‌های افسردگی بر اساس منابع اسلامی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 موسسه آموزش عالی اخلاق و تربیت قم

2 دکتری روان‌شناسی عمومی

3 استادیار گروه روان‌شناسی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره

چکیده

افسردگی، یکی از شایع‌ترین و  مهم‌ترین اختلالات روانی است، همچنین یکی از  مهم‌ترین مقابله‌‏های دینی با این پدیده، استفاده از «ذکر» با مضامین خاص خود می‌باشد. ازاین‌رو، هدف این پژوهش، «تدوین بسته آموزشی ذکر به‌منظور کاهش نشانه‌های افسردگی بر اساس منابع اسلامی» است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های کاربردی بوده و در آن از روش کیفی از نوع تحلیل محتوا و کمّی از نوع دلفی استفاده ‌شده است. ابتدا کارکردهای ذکر در منابع اسلامی موردبررسی قرار گرفت؛ سپس اذکار مرتبط با افسردگی بر اساس ملاک‏های مشخص گزینش گردید؛ در ادامه معرفت‌های موجود در اذکار منتخب، مورد تحلیل قرار گرفت. این معرفت‌ها به‌اختصار عبارت‌اند از: خدااسنادی، خدامالکی، خداپناهی، اطمینان به ‌روزی، امید به خدا، خدامحوری، تنزه الهی، جبران و امید، ممکن‌الخطا بودن، خدامُنعمی و خیر باوری. در نتیجه، بسته آموزشی بر اساس کارکردهای معرفتی، معنوی، عاطفی و رفتاری ذکر و در چارچوب منطق مراتب توحید در اندیشه اسلامی تدوین گردید. و در آخر، روایی محتوایی معارف و بسته آموزشی توسط کارشناسان با استفاده از شاخص‏های CVR و CVI مورد ارزیابی و تأیید قرار گرفت. نتیجه آن‌که بسته آموزشی ذکر برای کاهش نشانه‌های افسردگی از لحاظ نظری قابلیت تدوین دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing the Educational Package of "Zekr" in Order to Reduce Depression Symptoms Based on Islamic Sources

نویسندگان [English]

  • Ahmad Entesari 1
  • Ramin Tabaraei 2
  • Mohammad Reza Jahangirzadeh 3
1 d
2 PhD in General Psychology
3 Assistant Professor, Department of Psychology
چکیده [English]

Depression is one of the most common and most important mental disorders. On the other hand, using "zekr" (i.e. religious formula) with its particular themes, is one of the most important religious confrontations. So this study aims at designing educational package of "zekr" in order to reduce depression symptoms based on Islamic sources. This study is of applied type wherein qualitative method of content analysis and quantitative method of Delphi have been used. First, zekr functions in Islamic sources were investigated in this study. Then the zekrs which were relevant to depression were collected based on specified criteria. In the following stage, existing teachings in selected zekrs were analyzed. In short, the teachings are as follows: God Attribution, God Owning, God Sheltering, Confidence in Aliment, Hope in God, God centrism, God Glorifying, Compensation and Hope, Possible Mistaking, God Blessing and Believing in Benevolence. Finally the educational package was designed based on these the epistemic, spiritual, emotional and behavioral functions of zekr and in the framework of logic of monotheistic orders in Islamic thought. It's necessary to say that the content validity of the taechings and educational package was evaluated by experts using CVI and CVR indices and confirmed by them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Zekr
  • educational package
  • Islamic sources
  • depression
  • depression symptoms