هوش اخلاقی و ساخت آزمون اولیه آن بر اساس منابع اسلامی

نوع مقاله : علمی-ترویجی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران

2 استادیار گروه روان‌شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، قم، ایران

3 استادیار موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران

چکیده

پژوهش حاضر که با هدف شناسایی مؤلفه‌های هوش اخلاقی و ساخت آزمون اولیه آن بر اساس منابع اسلامی انجام گرفت، از نوع پژوهش‌های بنیادی بوده و در آن از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را تمامی دانش‌پژوهان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و طلاب جامعه الزهراء(س) در سال تحصیلی 1395-1394 تشکیل ‌می‌دهند که با روش نمونه‌گیری در دسترس، 100 نفر انتخاب شدند. محقق پس از مطالعه، یادداشت‌برداری، سازماندهی و تجزیه و تحلیل منابع اسلامی و روان‌شناختی، مهم‌ترین فضائل اخلاقی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. مؤلفه‌های هوش اخلاقی بر اساس معیارهای مکارم، محاسن و معالی در حوزه اخلاق، به هفده ویژگی رسید و در سه دسته الهی، فردی و اجتماعی تقسیم گردید. برای بررسی میزان مطابقت مستندات اسلامی با مؤلفه‌های هوش‌اخلاقی از نظر کارشناسان خبره دین استفاده شد. میانگین کل 7/3 نشانگر موافقت 92 درصدی کارشناسان در خصوص تطابق مستندات با مؤلفه‌هاست. هماهنگی میان مستندات با گویه‌ها، میانگینی در حد 51/3 بدست داد. جهت سنجش روایی ملاک، آزمون محقق ساخته به همراه آزمون هوش اخلاقی (MCI) اجرا شد. همبستگی دو آزمون با 84/0 نشان دهنده روایی بالای آزمون است. مؤلفه‌های‌ آزمون هوش اخلاقی اسلامی با کل آزمون، همبستگی بالا و با یکدیگر همبستگی مثبت و پایین داشتند که نشان دهنده روایی سازه آزمون محقق ساخته است. اعتبار آزمون بواسطه بررسی همسانی درونی پرسش‌نامه با ضریب آلفای کرونباخ محاسبه و نتیجه آن در سطح 96/0 به دست آمد. دونیمه‌سازی نیز اعتباری در حد 93/0 تا 95/0 به دست داد. نتایج تحقیق نشان ‌می‌دهد که پرسش‌نامه تهیه ‌شده از اعتبار و روایی مطلوبی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Moral Intelligence and Designing its Initial Test Based on Islamic Sources

نویسندگان [English]

  • Hadi Irshad Husseini 1
  • Rahim Mirdirikvandi 2
  • Mohammadreza Ahmadi 3
1 MA of Psychology, IKI, Qom, Iran
2 Assistant Professor of Psychology, IKI, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Imam Khomeini Educational and Research Institute, Qom, Iran
چکیده [English]

The present study aims at investigating components of moral intelligence and constructing the initial test based on Islamic sources. It is of fundamental research type wherein the content analysis has been used. The statistical society of the research consisted of all students in Imam Khomeini Educaional and Research Institute as well as the seminary students in Jame’a al-Zahra in 1395-1396 SH educational year. 100 subjects were selected through available sampling method. After studying, note-taking, organizing and analyzing Islamic and psychological sources, the researcher has analyzed the most important moral virtues. The components of moral intelligence mounted to 17 items based on the criteria of goodness, nobility and excellence in the sphere of morality, and were classified into three groups of divine, individual and social components. To investigate the extent to which the Islamic texts conform to the components of moral intelligence, we used the experts’ opinions. 90.5 and 75.87 percent of the experts agreed that the texts conform to the components; and this shows the desirable validity of the content. To assess the validity of the criterion, that test along with the Moral Competency Inventory (MCI) were conducted. The correlation at 0.84 shows the high validity of the test. The components of the Islamic test on moral intelligence were highly correlated with the whole test but with a low positive correlation with one another; this shows the validity of the test construct. The reliability of the test by the internal consistency of the questionnaire was measured through Cronbach’s alpha to be at 0.96. Splitting the test led to a reliability of about 0.93 and 0.95. The results showed that the initial test of moral intelligence based on Islamic sources enjoys a desirable validity and reliability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • intelligence
  • morality
  • moral intelligence
  • Islamic sources
  • validity
  • reliability